OleOpole.pl - Granice Górnego Śląska
  • Fot. www.muzeumtg.art.pl
    Fot. www.muzeumtg.art.pl

Granice Górnego Śląska

SKOJARZENIA ZWIĄZANE Z POJĘCIEM "GÓRNY ŚLĄSK"
Odbiorca mediów od czasu do czasu słyszy pojęcie Górny Śląsk, pojawiające się w wypowiedziach polityków, spikerów wiadomości i prezenterów prognoz pogody (najczęściej). Kojarzone jest to pojęcie geograficzno-historyczne z obecnym województwem śląskim. Tak więc w pogodynkach często usłyszymy o opadach na Górnym Śląsku i Opolszczyźnie. Nie dziwi dezorientacja w tym przypadku mieszkańców innych dzielnic III RP (czy tzw. Opolszczyzna to Górny Śląsk, czy nie?), ale jest też często powodem dezorientacji mieszkańców tego obszaru. Przyjrzymy się więc w ujęciu historycznym, co rozumiano i rozumie się pod pojęciem Górny Śląsk.

NAZWA "GÓRNY I DOLNY ŚLĄSK" - "OBER UND NIDER SCHLESISSCHEN LANNDT" - "HORNI I DOLNI SLEZI"
Nazwa Górny Śląsk pojawia się stosunkowo późno, bo dopiero w XV wieku. Pierwsze znany przekaz źródłowy, w którym mowa jest o książętach górnośląskich, występujących obok władców dolnośląskich, pochodzi z 1427 roku. Upowszechnia się jednak dopiero w drugiej połowie XV wieku w okresie panowania na Śląsku króla węgierskiego i czeskiego Macieja Korwina (1469-1490), który prowadził intensywną akcję scalania politycznego tej dzielnicy. Jej efektem było stworzenie ze Śląska pewnej całości politycznej, wchodzącej w skład Królestwa Czeskiego, której atrybutami było wspólne zgromadzenie stanowe (sejm śląski) i urząd generalnego starosty śląskiego. Wyraźnie jednak dzielono "kraj śląski" (Land Schlesien) na dwie części: górno- i dolnośląską. Ten dualizm występuje w tytulaturze królów czeskich, jako suzerenów książąt śląskich, nazwach urzędów królewskich i w określaniu książąt śląskich. Mowa więc w źródłach o "ober und nider Schlesisschen lanndt", "Horni i Dolni Slezi", lub o dwóch Śląskach, bądź "podwójnym" Śląsku (utraque Silesiae, beide Schlesien).

KORZENIE DUALIZMU - DWIE LINIE DYNASTYCZNE
Korzenie tego dualizmu sięgają drugiej połowy XII wieku, kiedy to synowie Władysława II Wygnańca - Bolesław Wysoki i Mieszko Plątonogi odzyskali w 1163 roku dzielnicę dziedziczną swojego ojca - Śląsk, a następnie w wyniku bratobójczej walki dokonali jej podziału. Książe Mieszko najpierw wykroił dla siebie niewielkie księstwo ze stolicą w Raciborzu, powiększone w 1177 r. o darowiznę seniora polskiego, księcia krakowskiego Kazimierza Sprawiedliwego, małopolskie kasztelanie: bytomską, oświęcimską, siewierską i chrzanowską. Następne nabytki uzyskał po śmierci brata w 1201 roku w konflikcie ze swoim bratankiem Henrykiem Brodatym. W 1202 roku stanął między stryjem a bratankiem układ, który oddał pod władanie Mieszka Opole. Zachodnia granica księstwa Mieszka oparła się o przesiekę (puszczę graniczną), która od czasów plemiennych oddzielała Opolan na zachodzie od innych plemion śląskich. Możemy więc stwierdzić, że obok gier dynastycznych pewną rolę w ukształtowaniu się granic Górnego Śląska odegrał etnos. W ten sposób Śląsk ostatecznie podzielony został pomiędzy dwie linie Piastów śląskich: - zachodnią, ze stolicą we Wrocławiu, której władcami byli potomkowie Bolesława Wysokiego, tytułujący się księciami śląskimi i wschodnią, leżącą w dorzeczu górnej Odry, ze stolicą w Opolu, której władcami byli potomkowie Mieszka Plątonogiego, tytułujący się książętami opolskimi. Przez następne dwa stulecia wschodni Śląsk określany był więc jako Księstwo Opolskie.
Zajty: 1 2 3 4 5 6 7 Następna »





Slask